Polskie cechy i znaki probiercze

Próba srebra i próba złota. Każdy spotkał się z tymi określeniami, ale mało kto wie, jak rozpoznać, czy biżuteria z metalu szlachetnego jest prawdziwa?

*

Choć często nastręcza to klientom problemów, to okazuje się, że jest to relatywnie proste – wystarczy wiedzieć, jakie znaki muszą zostać zamieszczone na wyrobach jubilerskich oraz jakie informacje ma obowiązek przedstawić na metce osoba sprzedająca biżuterię ze srebra i złota. Niestety brak tej wiedzy skutkuje tym, że można dać się naciągnąć. Dlatego odpowiadając na najczęściej powtarzające się pytania, poniżej objaśniamy, jak muszą być oznakowane wyroby jubilerskie, aby choć wstępnie przybliżyć najważniejsze kwestie:

*

1. Czy na srebrze musi być nabite 925 a na złocie 585?

Odpowiadamy – nie, nie musi! Próbę stopu faktycznie wyraża się poprzez udział czystego metalu szlachetnego w stopie wyrażony w częściach tysięcznych. Czyli srebro pr. 925 to stop zawierający 92,5% czystego Ag. Pozostałe 7,5% to dodatki innych metali mające za zadanie poprawić właściwości użytkowe stopu (na przykład zwiększyć twardość wyrobu). Często spotykane znaki numeryczne 925 czy 585 odpowiadają najpopularniejszym próbom tych stopów, ale ich zastosowanie ma wyłącznie znaczenie marketingowe. Można ich używać, ale nie trzeba. Przepisy prawa nie nakazują ich używania na biżuterii z metali szlachetnych. Co gorsza, niekiedy zdarza się, że są używane w przypadku produktów ze stali, alpaki, cynkalu, mosiądzu itp., co choć zachęca klienta do zakupu sugerując wyższą jakość, to w takim wypadku jest też mylące, ponieważ takie oznaczenia numeryczne potocznie kojarzą się z metalami szlachetnymi.

*

2. Jak w takim razie naprawdę wyglądają próby srebra i złota?

Odpowiadamy - dokładnie tak, jak w tabeli poniżej. To są oficjalne, aktualnie stosowane polskie cechy i znaki probiercze:

3. Czy każdy wyrób jubilerski musi mieć nabitą taką cechę urzędową?

Otóż nie! Obowiązkowo należy oddać do badania i ocechowania:

- biżuterię ze złota lub platyny o masie części wykonanych ze stopu metalu szlachetnego wyższej lub równej 1g,

- biżuterię ze srebra o masie części wykonanych ze stopu metalu szlachetnego wyższej lub równej 5g.

Produkty o masie niższej zazwyczaj nie są poddawane cechowaniu w urzędzie. Bo nie muszą. Mogą zatem nie mieć nabitej cechy potwierdzającej ich próbę i jest to zgodne z prawem.

*

4. Czy do masy wyrobu wlicza się kamień?

Odpowiadamy – nie. Bierzemy pod uwagę masę części wykonanych ze stopu metalu szlachetnego w danym wyrobie a nie masę całego przedmiotu (kamienie, emalie i inne elementy, np. rzemienie, czy sznurki są poza zakresem zainteresowań Urzędu Probierczego). Warto też wiedzieć, że przepis ten się stosuje do każdego pojedynczego przedmiotu, nawet jeśli są to artykuły zwyczajowo sprzedawane w parach, np. złote kolczyki do uszu lub srebrne spinki do mankietów – zawsze liczy się masa stopu metalu szlachetnego w jednej sztuce.

*

5. A co w takim razie w przypadku lżejszych ozdób? Jak sprawdzić ich autentyczność?

Odpowiadamy - za takie przedmioty pełną odpowiedzialność bierze podmiot lub osoba wprowadzająca je po raz pierwszy do sprzedaży na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. To on ręczy za informacje o próbie i masie stopu, które obowiązkowo musi zamieścić na metce załączonej do danego artykułu. Potwierdza je niejako „podpisując się” na przedmiocie a mianowicie oznakowując go własnym imiennikiem. W przypadku wyrobów lżejszych to ten znak jest dla klienta wyznacznikiem jakości biżuterii – sygnaturą podmiotu odpowiedzialnego za to, iż przedmiot ma zadeklarowaną przez sprzedawcę próbę oraz masę części wyrobu wykonanych z metalu szlachetnego.

*

6. A co to takiego ten imiennik?

Odpowiadamy – jest to inaczej znak imienny. Znak taki jest unikatowy i niemożliwy do pomylenia z innymi znakami. To absolutny „must have” każdego wyrobu jubilerskiego. Zarejestrowanym w Urzędzie Probierczym znakiem imiennym oznacza się każdy: pierścionek, wisiorek, łańcuszek, broszkę, kolczyk, spinkę do mankietu, spinkę do krawata, bransoletkę. Każdą sztukę! Bez wyjątków! Dotyczy to przedmiotów wykonanych z: platyny, palladu, złota i srebra. Imiennik to znak, który pozwala na identyfikację wytwórcy tego wyrobu lub podmiotu, który gotowy artykuł wprowadza do sprzedaży na terytorium Polski. Dzięki umieszczeniu go na biżuterii, można sprawdzić, kto jest odpowiedzialny za dany wyrób. Dodam, że obowiązek ten, podobnie, jak wszystkie inne zapisy Prawa Probierczego dotyczy wszystkich nowych artykułów zawierających elementy z metali szlachetnych. W świetle prawa nie ma żadnego znaczenia, czy ktoś wytwarza biżuterię artystyczną o wysokich walorach estetycznych, masowe wyroby jubilerskie czy ozdoby z półfabrykatów – absolutnie każdy przedmiot musi być odpowiednio oznaczony, zwłaszcza, iż w przypadku lekkich artykułów, znak imienny jest jedyną gwarancją dla klienta, że kupuje prawdziwe srebro lub złoto zgodne z deklarowaną próbą.

*

7. Skoro na niektórych produktach może być zamieszczony tylko imiennik, to skąd mam wiedzieć, z czego są zrobione?

Odpowiadamy – z metki. Zgodnie z prawem, sprzedawca ma obowiązek umieścić na metce dołączonej do biżuterii informację o próbie oraz masie części tego przedmiotu wykonanych z metalu szlachetnego.

*

Mam nadzieję, że udało nam się w skrócie objaśnić najważniejsze dla klienta zagadnienia. Pełną informację na ten temat zawiera Ustawa z dnia 1 kwietnia 2011 Prawo Probiercze.